O Titelu

Titel je gradsko naselje u opštini Titel u u Južnobačkom okrugu, u regionu poznatom kao Šajkaška (jugoistočni deo Bačke).
 Nalazi se kod ušća Begeja u Tisu, nedaleko od mesta gde se Tisa uliva u Dunav, na južnim obroncima Titelske visoravni. Iznad grada je Titelski breg (110 – 130 m), završetak Titelske visoravni, koja se prostire između Mošorina, Loka, Vilova, Titela i reke Tise.

Titel je, takođe, i sedište opštine, u kojoj se, pored grada Titela, nalaze i sela:Vilovo, Gardinovci, Lok, Mošorin i Šajkaš.
 Titel je vrlo staro naselje. Postoje tragovi naseljavanja još u praistorijsko doba.Naseljen je još u kameno doba. Područje Titela su naseljavali Kelti, kasnije Skordici i Sarmati. Za vreme Rimskog Carstva, bio je utvrđenje. Izvorno ime mu nije poznato. Postoji verovanje da je mesto dobilo ime po rimskom caru Titu. Huni pod vodstvom Atile drže oko 450. godine Titel i iz njega upadaju u Rimsko Carstvo. 600. godine potukoše Vizantinci Avare kod Titela.
U IX veku, osvajaju ga Ugari pod vodstvom Arpada i Titel ulazi u sastav Bačke županije. U to vreme, 1077., prvi se put pominje ime mesta Titel.
1526., pada Titel u turske ruke.Prilikom svog pohoda prema Petrovaradinu Turci zapališe Titel. Posle turskog poraza kod Petrovaradina,1716., tvrđava se ruši, a građevinski materijal se prenosi za gradnju petrovaradinske tvrđave.
 Carica Marija Terezija 1763. donosi rešenje o uspostavi Šajkaškog bataljona. U to vreme Titel postaje sedište šajkaša. Zbog toga je cela oblast dobila naziv Šajkaška.
  Preorganizacijom monarhije dolazi u Ugarsku, a od 1918. je deo Kraljevine SHS. U Drugom svetskom ratu dolazi pod vlast Horthyjeve Mađarske.
 Raspadom Jugoslavije, deo je srpsko-crnogorske federacije odnosno kasnije, osamostaljenjem Crne Gore, u Republici je Srbiji.

Geomorfološke odlike Brega

Titelski breg predstavlja usamljenu lesnu uzvišicu, ima oblik elipse što je posledica erozivnog dejstva dunavskih i tiskih voda, jer se pruža duž desne obale donjeg toka reke Tise, nedaleko od njenog ušća u Dunav.U periodu od 1870. pa do danas, mnogo  naučnika je sa različitih aspekata istraživalo Titelski lesni plato. Titelski breg zapravo predstavlja plato sa najvećim brojem slojeva fosilne zemlje i lesnih horizonata u našoj zemlji (7 slojeva).

Akumulacija lesa je prekidana u uslovima tople i vlažne interglacijalne klime, kada su formirana fosilna zemljišta. Zahvaljujući tome u lesno-paleozemljišnim sekvencama Titelskog brega sačuvan je pouzdan zapis za proučavanje paleoklimatske i     paleoekološke evolucije tokom poslednjih 600.000 godina.

Postoje različita  mišljenja o postanku Titelskog brega. Sa jedne strane govori se o navejavanju lesa vetrovima sa istočnoevropskih stepa ili zapadnim vetrovima sa Alpa. Drugi naučnici govore o tome da je ovaj plato bio u vezi sa Zemunsko-Slankamenskim, a da se Tisa ulivala u Dunav kod Mošorina. Prema njima Titelski breg je otkinuti istočni deo Fruške gore. Bez obzira na oprečne stavove, uvreženo je mišljenje da je Titelski breg najinteresantnija lesna zaravan u Srednjoj Evropi.
Na ovom području javljaju se različiti erozivni oblici: predolice, doline, lesne piramide, viseće doline, provalije, pleća, poličice, surduci.... Od akumulativnih oblika prisutne su plavine, slivke, odronje...

Od ukupno 68 surduka, najveći jeTitelski surduk ili Busija, čija dužina prelazi 2 km, a širina iznosi i do 250 m.

Položaj Titelskog brega

Titelski breg se nalazi u jugoistočnoj Bačkoj (u regiji Šajkaška), između Titela na jugu, Loka, Vilova i Šajkaša na jugozapadu, Mošorina na severu i reke Tisa na istoku.
Prosečna nadmorska visina mu je 120 metara, a najviša tačka mu je na 128 metara. Titelski breg je zapravo lesna zaravan nastala navejavanjem lesa . Dugačak je 18 kilometara, a širok oko7,5 kilometara.  Iznad Tise se diže strmi odsek visine 60 metara.

Sa slike možemo videti kako su naselja raspoređena oko u odnosu na Breg. Neka su u podnožju a neka i na samom bregu.

O naseljima koja čine Titelsku opštinu možete pročitati više ovde.

Flora Titelskog brega

Područje odseka i padina Titelskog brega proglašeno je zaštićenim područjem I kategorije kao specijalni rezervat prirode pod imenom „Titelski breg“.
Najrasprostranjenije su stepske vrste biljaka. To su:

 

babaluška (Sternbergia colchiciflora)

 

gorocvet (Adonis vernalis)

 

tamnoljubičasti luk (Allium atroviolaceum)

 

patuljasta perunika (Iris pumula)

Titelski breg je poslednje zabeleženo stanište isčezle vrste lanolist  u Panonskoj niziji u Srbiji.

 

lanolist (Alyssum linifolium)

Fauna Titelskog brega

Faunu Titelskog brega sačinjavaju predstavnici insekata, sisara, vodozemaca, gmizavaca i ptica. Mnoge vrste su zaštićene jer nekih u Srbiji ima samo ovde na Bregu.
Insekti
Utvrđeno je prisustvo 25 retkih i ugroženih vrsta iz dve familije - osolike muve i  mravi. Takođe, na Bregu je i stanište larvi tiskog cveta.

osolika muva (Surphidae)

tiski cvet (Palingenia longicauda)

Ptice
Ovde se gnezdi veliki broj retkih i ugroženih vrsta ptica. Neke od njih su:

  

 orao belorepan (Haliaeetus albicilla)

 pčelarica (Merops apiaster)

 stepski soko (Falco cherrug)

Sisari
Zastupljeni su bubojedi, zečevi, glodari, mesojedi i papkari. Od ugroženih vrsta prisutne su tekunica i divlja mačka.

 divlja mačka (Felis silvestris)

tekunica (Spermophilus citellus)